زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی گسترش مناظرات در عصر اول خلافت عباسیان 132-227ق

خوانساری, سهیلا; محمدی شرف آباد, هومان

زمینه‌های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی گسترش مناظرات در عصر اول خلافت عباسیان 132-227ق

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ دانش‌آموخته دکتری تاریخ اسلام از دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد، دبیر تاریخ در آموزش و پرورش اصفهان.

² دانش‌آموخته دکتری تاریخ اسلام از دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف‌آباد، مدیر بنیاد ایران شناسی شعبه یاسوج.

چکیده

چکیده
مناظره، از زمان پیامبر(ص) در سرزمین‌های اسلامی رواج داشت و یکی از مظاهر تمدن و شاخصه‌های حکومت خلفای عصر اول عباسی(132-227ق) به‌‌ویژه مأمون، هفتمین خلیفه عباسی به شمار می‌رود. بی‎تردید مناظرات از عوامل مهم دوره اوج نهضت ترجمه و پیشرفت بیت الحکمه بوده است. همچنین سیاست فرهنگی عباسیان در دوران استفاده از قدرت نرم در مقابله با امامان((ع))، موجب ترجمه متون گوناگون علمی به زبان عربی شد و حلقه‌های بحث و اندیشه و پژوهش علمی رونق گرفتند. روح این مناظره‌ها متأثر از حضور مستقیم و غیرمستقیم خلیفه بود. مناظره‌ها با اهداف متعددی برگزار می‌شد و خلفا در ابعاد مختلف سیاسی، اقتصادی و اجتماعی، از دستاورد مناظرات بهره می‌جستند. این پژوهش، با روش توصیفی تحلیلی، به طرح این سئوال می‌پردازد که زمینه‌های موثر اقتصادی، سیاسی و اجتماعی در مناظرات کلامی عصر اول خلافت عباسیان کدامند؟ مدعا این است که با مهاجرت و تبادلات تجاری، شرایط خوبی برای تضارب آرا فراهم گردید و موجب بالندگی اندیشه‌‌‌‌های قبلى و از سوی دیگر، عامل پیدایش مسائل نوین اعتقادی و پویایى مناظرات، شکل‌گیری و یا رشد فرق مختلف شد و با پایان فتوحات، فعالیت اقتصادی مسلمانان توسعه پیدا کرد و سپس همراه با تجارت، تعاملات فرهنگی از جمله مناظره افزایش یافت.

کلیدواژه‌ها

موضوعات