بازشناخت سیره‎نگاران شیعی و بررسی عوامل رشد نگارش سیره نبویﷺ در بین شیعیان در قرن سوم و چهارم هجری

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری تاریخ اهل بیت(ع)، مدرس و پژوهشگر جامعه الزهرا س

2 سطح4تاریخ اهل بیت(ع)، مدرس و پژوهشگر جامعه الزهرا س

چکیده

چکیده
نگارش سیره نبوی، از جمله علایق نگارشی مسلمانان در قرون نخستین اسلام به‌شمار می‌رود که همواره تحت تأثیر عوامل و زمینه­های تاریخی گوناگون بوده است. مسئله مورد توجه در تحقیق حاضر، بررسی کتب سیره نبوی و شخصیت شیعیان سیره‌نگار در قرون سوم و چهارم و میزان تأثیرپذیری از دستگاه عباسیان در زمینه‌های اجتماعی و فرهنگی است. انتخاب این بازه­ زمانی، به‌دلیل اهمّیت تعدد سیره‌نویسی نبوی در این دوره است که بعدها منبعی برای ارجاعات نویسندگان پسین گردید. مقاله حاضر درصدد پاسخ به این پرسش است که چه عواملی در قرن سوم و چهارم، در رشد سیره­نگاری نبوی در بین شیعیان تأثیرگذار بوده است. یافته­های پژوهش نشان می­دهد اقدامات و نگرش‎های برخی خلفای عباسی  از جمله مأمون، معتصم و واثق  در سال‌های 198 تا232ق، که در عصر اقتدار و اوج قدرتمندی بودند، توانست فضای مناسبی برای نویسندگان سیره فراهم سازد و این حاکی از رشد فرهنگ و تمدن در این دوران است. از سویی دیگر، دوران حکومت آل بویه، نقش بسزایی در رونق و جذب عالمان و نویسندگان داشته و حمایت آنان، باعث نشر بیشتر کتب و ترویج فرهنگی در قالب مذهبی است. در این میان شورش­‌ها و جدال‌های سیاسی و نیز نفوذ ترکان در قلمرو خلافت عباسی، تأثیر مهمی در ضعف و افول تمدن و فرهنگ اسلامی نهاد و پایه­های حکومت را سست کرد و سرانجام، سرنگونی آن را سرعت بخشید.

کلیدواژه‌ها